Verkiezingsprogramma 2022 - 2026

• Inleiding 
• Een sociaal Tynaarlo (Zorg en Welzijn, Ruimte voor initiatieven en voorzieningen in buurt en dorp, en werk en inkomen)
• Een groen Tynaarlo (Klimaat en duurzaamheid, Natuur en milieu, en Mobiliteit)
• Een Tynaarlo voor iedereen (Huisvesting en ruimtelijke ordening, Kunst en cultuur, Sport, Opvang asielzoekers, en Democratie en participatie)

Inleiding: 

We wonen in een prachtige gemeente, met veel groen en goede voorzieningen. We spreken wel van de groene long waar mensen met veel plezier wonen en waarvan ze het landelijke karakter graag willen behouden. De komende gemeenteraadsperiode belooft een interessante tijd te worden met flinke opgaven in het vooruitzicht. Denk hierbij aan het oplossen van de woningnood, het versnellen van de energietransitie, de invoering van de omgevingswet, centrumontwikkelingen Zuidlaren en Eelde en zo zijn er nog een aantal opgaven waar de gemeente mee te maken gaat krijgen. In de afgelopen bestuursperiode heeft GroenLinks een bijdrage geleverd aan het leggen van een goede basis van waaruit verder ontwikkeld kan worden. Hoe we dat de komende vier jaar willen doen en welke keuzes wij gaan maken leest u in dit verkiezingsprogramma.

We hebben onze ambities onderverdeeld in de volgende drie hoofdthema’s; 

- Een sociaal Tynaarlo 
- Een groen Tynaarlo
- Een Tynaarlo voor iedereen

Ieder thema bestaat uit een aantal sub thema’s die we uitgewerkt hebben in programmapunten. Leidend bij het opstellen en formuleren van onze programmapunten is de volgende GroenLinks grondgedachte: 

“Zorg goed voor elkaar, zorg goed voor de aarde en zorg dat iedereen mee kan doen.”

Mensen vragen van de gemeente meer aandacht voor gemeenschappelijk wonen; goede en toegankelijke zorg; ondersteuning bij het vormgeven van de energietransitie in de eigen omgeving zeker ook voor mensen met een smalle beurs. Die vragen van inwoners van Tynaarlo zijn in ons programma terug te vinden. Dank aan alle leden en sympathisanten die in digitale en live bijeenkomsten hebben bijgedragen aan de totstandkoming van dit programma.
Vanuit deze gedachte zal GroenLinks Tynaarlo er alles aan doen om zoveel programmapunten gerealiseerd te krijgen waardoor we in 2026 kunnen spreken over een groener, socialer, duurzamer en inclusiever Tynaarlo. Een Tynaarlo van- én voor iedereen.

Wij wensen u veel lees plezier en mocht u na het lezen van dit programma vragen hebben schroom dan niet om contact met ons op te nemen.

De Programmacommissie, 

Gea Bijkerk, Geert Roelf Luring, Evert van der Klundert, Willem van der Meij, Maya Vermeulen, Jantsje van der Wal en Miguel Ririhena.

Zorg en welzijn

Gezond zijn en gezond blijven, zorg kunnen krijgen als je dat nodig hebt, je thuis voelen in je straat en dorp, elkaar ontmoeten en voldoende beweging krijgen. Dit alles is essentieel om je goed en verbonden te voelen. De gemeente als uitvoerder van de WMO en de jeugdzorg ondersteunt burgers als dat nodig is en de gemeente heeft natuurlijk een grote rol als het gaat om voorzieningen als sport, dorps- en buurthuizen

Niet geld, instituties of organisaties staan centraal, maar de mensen zelf. Dat betekent dat GroenLinks investeert in preventie in de breedste zin van het woord. Omdat wij geloven dat voorkomen beter is dan genezen. Maar wanneer er meer zorg nodig is, geven we die zo snel mogelijk, aan iedereen. Zo voorkomen we dat problemen erger worden. We geven zorg- en hulpverleners de ruimte om te doen wat nodig is en luisteren naar de behoeften van inwoners.

Alle kinderen verdienen een goede start. De eerste 1000 dagen van een kind zijn cruciaal voor zijn of haar ontwikkeling. Het past in de visie van GroenLinks om die ondersteuning toegankelijk en dichtbij, zo nodig, aan huis te organiseren.

GroenLinks wil:
• Dat de sociale teams zo dicht mogelijk bij het dagelijks leven van mensen hulp en ondersteuning bieden; daarom moet er meer worden geïnvesteerd in samenwerking.
• Dat de sociale teams indicatievrij werken, gericht op mensen met een grote rol voor ervaringsdeskundigen. Zij krijgen een eigen budget om voor de ‘eerstelijns zorg’ te dragen.
• Een geïntegreerde aanpak van jeugd en gezinsproblematiek, één kind, één gezin, één regisseur in plaats van een gefragmenteerde aanpak.
• Dat de vroeg- en voorschoolse educatie, om kinderen met taal- en ontwikkelingsachterstanden betere kansen te geven, beter wordt aangepakt. 
• Meer investeren in de jeugdzorg en een betere samenwerking tussen gemeente, scholen, huisartsen en jeugdzorgorganisaties stimuleren. Geen kind valt buiten de boot. Landelijk zijn er grote problemen in de jeugdzorg, waar ook kinderen, jongeren en gezinnen uit Tynaarlo last van hebben. Tekorten aan voldoende gekwalificeerd personeel is hiervan een belangrijke oorzaak.
• Continuïteit op basis van goede prestaties bij nieuwe aanbestedingen in de jeugdzorg en het welzijnswerk.
• Minder zorgaanbieders wat gunstig is voor de onderlinge samenwerking en wat het aanbod overzichtelijk maakt, zowel voor de gemeente als voor de hulpvragers.
• Vol inzetten op de uitvoering van het VN verdrag voor de rechten van mensen met een beperking en ervoor zorgen dat het VN-panel in Tynaarlo een prominente rol krijgt in organisatie- en beleidsontwikkeling zodat toegankelijkheid en inclusie geborgd zijn.
• Gemeentelijke gebouwen, openbare ruimte, voorzieningen en digitale informatie toegankelijk maken voor iedereen
• Proberen het sociale domein te financieren uit ruimte die is ontstaat door een betere aanpak en extra middelen die verwacht worden vanuit het Rijk. De afgelopen jaren stond de gemeentelijke begroting zwaar onder druk door vooral de overheveling van taken uit het sociale domein naar de gemeente zonder bijbehorende financiële middelen.
• Dat de gemeente, met alle middelen die ze tot haar beschikking heeft, tracht op landelijk niveau regelingen inkomensafhankelijk te maken. Bijvoorbeeld de eigen bijdrage voor huishoudelijke hulp.

Ruimte voor initiatieven en voorzieningen in buurt en dorp 

GroenLinks geeft gezondheid topprioriteit en werkt aan een gemeente waarin iedere inwoner de zorg krijgt die zij of hij nodig heeft. Hierbij staat GroenLinks voor samenwerking, vertrouwen en solidariteit. We willen kleinschalige verzorgingsdorpen. Een plek waar mensen zich thuis voelen en zich betrokken voelen bij elkaar.

GroenLinks wil:
• Goede ondersteuning van buurt- en wijkinitiatieven die de saamhorigheid en de onderlinge verbondenheid versterken.
• Een budget, waarop straat/buurtcomités een beroep kunnen doen voor bijvoorbeeld een schoonmaakactie of een wijk beplantingsinitiatief.
• Handhaving en zo mogelijk uitbreiding van betaalbare sportaccommodaties. 
• De zwembaden actief steunen bij het versterken en moderniseren van de accommodaties. 
• Een goed aanbod van bewegingslessen voor doelgroepen die niet zo snel in clubverband sporten faciliteren. 
• Plekken creëren in de wijk waar kinderen kunnen spelen en inwoners elkaar kunnen ontmoeten.
• Bibliotheken en dorpshuizen behouden als cruciale ontmoetingsplaatsen. 
• Dat sociale teams inwoners actief naar verenigingen en stichtingen gaan verwijzen.

Werk en inkomen

Wie niet in staat is voldoende inkomen te verwerven heeft recht op ondersteuning. GroenLinks wil beschermde arbeid of dagbesteding en/of inkomensondersteuning bieden. Wij bouwen aan een gemeente die naast de inwoner gaat staan, die vraagt wat hij of zij zelf wil en die helpt om die eigen doelen te bereiken. 

GroenLinks wil:
• Een sociaal en duurzaam inkoopbeleid met uitdrukkelijke aandacht voor de lokale ondernemers.
• Dat inwoners met een uitkering en/of een grote afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen een opleiding te volgen of zich te laten omscholen, passend bij de eigen wensen en behoeften. 
• Dat wie wil werken ook kan werken. Daarbij is de inzet om voor iedereen, ongeacht eventuele beperkingen, passend werk te vinden.
• Sociale werkplaatsen behouden, zij bieden een veilige, beschutte werkplek voor mensen die geen kans maken op de reguliere arbeidsmarkt.
• Dat elk kind kan meedoen aan educatieve, sportieve en culturele activiteiten, ongeacht het inkomen van de ouders. 
• Een vrijstelling of korting op gemeentelijke belastingen en heffingen voor de laagste inkomens.
• Een budget voor de sociale teams om bewoners te helpen met kleine problemen, om erger te voorkomen. 
• Grote(re) schulden voorkomen door vroege signalering; inzetten in op preventie met bijvoorbeeld voorlichting en een digitaal huishoudboekje.
• Een eigen inkomensafhankelijke bijdrage om in aanmerking te komen voor bepaalde reguliere Jeugdzorg, zoals het testen op dyslexie, ADHD, hoogbegaafdheid.
• Een overzichtelijk systeem waarmee meteen duidelijk is op wat voor uitkeringen en armoede-verlichtende regelingen iemand recht heeft; heldere en toegankelijke regelingen om ervoor te zorgen mensen krijgen waar ze recht op hebben.
• Dat mensen in de bijstand niet als potentiële fraudeurs worden weggezet, maar ondersteuning krijgen. GroenLinks knokt al jaren voor pilots met een basisinkomen of stimulerende bijstand vanuit vertrouwen.
• Dat het voor mensen in de bijstand toegestaan is om bij te verdienen en/of giften aan te nemen van familie of vrienden

Klimaat en duurzaamheid

De klimaatcrisis is een van de grootste opgaven van deze tijd. We stoten te veel CO2 uit, de aarde warmt op en het klimaat verandert daardoor. We verbruiken de aarde sneller dan dat ze kan herstellen. Samen met de inwoners kunnen we verduurzaming in de praktijk brengen. De gemeente heeft daarbij een regierol. Ze moet concreet invulling geven aan de Regionale Energie Strategieën.

GroenLinks zorgt ervoor dat klimaat en duurzaamheid in Tynaarlo boven aan de politieke agenda staan. GroenLinks zet in op de zonneladder. Inzet op energiebesparing d.m.v. isolatie en eerst zonnepanelen op daken. Vervolgens zetten we in op energieopwekking langs infrastructurele werken en industriële plassen. Pas op het laatst zetten we landbouwgrond in. Daarbij zorgen we voor optimale natuurlijke en maatschappelijke inpassing van wind- en zonneprojecten. We creëren ‘energietuinen’ waar zonneweides worden gecombineerd met rijke natuur die bijdraagt aan een toename van biodiversiteit. Om klimaatverandering tegen te gaan gaat GroenLinks Tynaarlo fors inzetten op een meer duurzame samenleving door minder energie te gebruiken, minder uitstoot te veroorzaken en minder afval te produceren.

GroenLinks wil:
• Dat alle nieuwbouw energiezuinig, gasloos en circulair wordt gebouwd.
• Dat de energietransitie buurt- en dorpsgericht wordt aangepakt en projectmatig ondersteund.
• In wijken praten met de bewoners over energie en over zaken die in de wijk leven
• Wijk en dorpsgesprekken organiseren waar bewoners kunnen aangeven hoe hun buurt kan worden verbeterd.
• Met financiële impulsen, advisering of het vereenvoudigen van regels, stimuleren dat bewoners en bedrijven samen energie opwekken, distribueren en besparen. Dit kan bijvoorbeeld in energie coöperaties en warmteschappen. De gemeente zorgt ervoor dat bij opwekken van duurzame energie tenminste 50% lokaal eigendom wordt.
• Dat collectief eigendom niet voor particuliere winst kan worden gebruikt: opbrengsten worden gedeeld en mensen die niet kunnen investeren, mee kunnen doen.
• Investeren in de verduurzaming van particuliere woningen. Via het energieloket ondersteunen en ontzorgen van huiseigenaren bij het maken en uitvoeren van plannen en het vinden van financiering.
• Energiecoaches en gebruik van ‘warmtescanners’ faciliteren.
• Duurzaamheidsinitiatieven van bewoners waarbij spullen worden hergebruikt of verdeeld ondersteunen.
• Samen met woningbouwcorporaties werken aan het verduurzamen van alle huurwoningen van corporaties. Door isolatie, gebruik van schone energie en maximaal benutten van daken voor zonnepanelen. Ook particuliere woningeigenaren stimuleren om mee te doen. Eveneens stimuleren en ondersteunen van particuliere verhuurders om hun huizen te verduurzamen. Dit zorgt voor een lagere energierekening voor huurders.
• Maximale CO2-reductie binnen de gemeentelijke organisatie. Gemeentelijke gebouwen worden verder verduurzaamd en vol gelegd met zonnepanelen.
• Een actieve inzet voor verduurzaming in de keten (leveranciers, onderaannemers, etc. Door middel van certificering voorkomen dat deze beloften vrijblijvend zijn.
• Schoolbesturen, stichtingen, sportclubs en zwembaden ondersteunen hun gebouwen te verduurzamen.
• Ondernemers stimuleren om te investeren in zonnepanelen op de daken van hun bedrijfspanden en onderzoeken of een gemeentelijke subsidieregeling extra stimulerend kan werken.
• Medewerking verlenen aan zonne- en windprojecten die aan groene en sociale voorwaarden voldoen, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van kleine windmolens voor particulieren.
• Elektrisch en hybride gemotoriseerd verkeer bevorderen door ten minste vier oplaadpunten per parkeerplaats voor meer dan 20 auto’s te realiseren.
• De mogelijkheden voor warmtenetten onderzoeken. Warmtenetten maken gebruik van duurzame bronnen (geothermie, aquathermie, lucht- en bodemwarmte of groene stroom). Bij voorkeur kiezen voor lage- en midden temperatuur warmtenetten. Voorrang geven aan collectieve oplossingen. Deze zijn uiteindelijk goedkoper en voor iedereen bereikbaar.
• Zoveel mogelijk samenwerken met omliggende gemeenten en de provincie. Bijvoorbeeld in de Regionale Energie Strategie en via het Drents Energie loket.

Natuur en milieu

GroenLinks wil de natuur beschermen en landschappen behouden. Tynaarlo is een groene gemeente. GroenLinks Tynaarlo streeft naar het robuuster maken van het groen in de kernen om de gevolgen van klimaatverandering te kunnen opvangen.

GroenLinks wil:
• Voldoende groen tussen de bebouwing en een geleidelijke overgang van het landelijk gebied naar de bebouwde kom. Dat handhaaft het landelijke karakter van de dorpen.
• Preventieve maatregelen ter voorkoming van schade en overlast als gevolg van extreme hitte, droogte en overvloedige regen.
• Plekken beschikbaar stellen voor ‘Tiny Forests’ en voedselbosinitiatieven om de biodiversiteit extra te versterken.
• Dat bij de herinrichting van het Prins Bernardhoeve-terrein (Nieuw Laarhof), het terrein wordt gekenmerkt als een belangrijke schakel in de natuurverbinding tussen de Hondsrug en het Hunzedal zodat er natuurverbindingszones opgenomen worden in het ontwerp.

Mobiliteit

Iedereen heeft recht op een groene omgeving in de buurt van hun thuis. Dat vraagt om een integrale blik en een radicale herverdeling van onze ruimte. De ruimte die we hebben is beperkt, en wordt nu te veel ingenomen door de auto. Slim nadenken over voorzieningen en volmondig inzetten op wandelen, fietsen en OV betekent dat we ruimte vrijspelen. Groene ruimte die ons allemaal ten goede komt. Die we kunnen inzetten om elkaar te ontmoeten, om te ontspannen en te bewegen.

GroenLinks wil:
• 30 km wegen aanleggen waar dat enigszins mogelijk is zodat fietsers de ruimte krijgen op de weg en de auto daar te gast is.
• Investeren in goede en snelle OV-verbindingen tussen Assen/Vries/Groningen.
• Zorgen voor bereikbaarheid van de dorpen door aansluiting OV-verbindingen aan de hoofdas Assen/Vries/Groningen. Een busverbinding Vries -Zuidlaren en een bushalte bij de afslag A28.
• Stoppen met het verder subsidiëren van Groningen Airport Eelde. Dit vliegveld heeft geen toekomst. De subsidies van de afgelopen 20 jaren hebben weinig tot niets opgeleverd. Daarbij is vliegen vanwege de grote uitstoot van broeikasgassen zeer slecht voor het milieu.

GroenLinks zet zich in voor een samenleving in Tynaarlo waaraan iedereen, die in deze prachtige gemeenten woont, deel kan nemen. Voor GroenLinks begint de democratie en participatie van onderaf. Bij mensen die hun straat, hun buurt en hun gemeente beter willen maken. Veranderingen worden beter wanneer bewoners daar direct bij betrokken zijn. De opstelling van de gemeente is in eerste instantie dienstverlenend en ondersteunend.

Huisvesting en ruimtelijke ordening

Een dak boven je hoofd is een grondrecht. Maar midden in een wooncrisis blijkt dat dit grondrecht lang niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Tynaarlo heeft daarbij te maken met een schaarste aan sociale huurwoningen. Slechts 10% van de totale woningvoorraad is sociale huurwoning. GroenLinks wil daarom actief sturen op de bouw van sociale huur- en betaalbare koopwoningen voor starters en één-persoonshuishoudens.

GroenLinks wil:
• Dat Tynaarlo haar bijdrage levert aan de bouw van meer woningen in de regio Groningen-Assen. De woningbouw vindt zoveel mogelijk plaats binnen de bebouwde kom, daar waar ruimte vrij is, vrijkomt of kan vrijkomen.
• Bij nieuwbouw inzetten op de bouw van sociale huurwoningen. Daardoor ontstaat een mix van sociale huurwoningen en betaalbare woningen in het vrije segment (koop en huur).
• Alternatieve woonvormen zoals coöperaties, woon- zorg clusters en woongroepen mogelijk maken. Huidige belemmeringen zoals de kostendelersnorm of vergunningen, zo mogelijk versoepelen.
• De doorstroming op de woningmarkt bevorderen door het bouwen van meer seniorenwoningen
• Dat zelfbewoning van koopwoningen de norm is binnen de gemeente Tynaarlo. Dit dient binnen de kaders van de wet te worden afgedwongen.
• Samen met bewoners en gebruikers een integraal plan voor centrum Eelde en Hoofdweg Eelde opstellen en uitvoeren.
• Samen met bewoners en gebruikers een integraal plan voor centrum Zuidlaren en inrichting Prins Bernardhoeve (Nieuw Laarhof) opstellen en uitvoeren.
• Leegstaande bedrijfs- en kantoorpanden omvormen tot woningen

Kunst en Cultuur

Tynaarlo kent een zeer actief verenigingsleven. Er zijn koren, historische verenigingen, stichtingen voor evenementen als het Bloemencorso, muziekgroepen, toneelverenigingen, dorpsverenigingen, een volksuniversiteit, musea etc. die vooral worden gedragen door vrijwilligers. Deze activiteiten hebben ruimtes nodig om samen te komen, met elkaar activiteiten te ontplooien, bijeenkomsten te houden, presentaties bij te wonen etc. Het geheel is gericht op het versterken van het sociale leven in Tynaarlo met voorzieningen van, voor en door inwoners van Tynaarlo. GroenLinks is daar trots op want Kunst en Cultuur zijn van onschatbare waarde voor de gemeente en het welzijn van haar inwoners. Professionele en amateurkoren en orkesten maken veelvuldig gebruik van deze culturele instellingen en van dorpshuizen en multifunctionele accommodaties. GroenLinks wil dat in Eelde, Vries en Zuidlaren er multifunctionele accommodaties van de gemeente komen om te voorzien in ruimtes voor deze culturele activiteiten . Dorpshuis en bibliotheek krijgen ook een plek in deze multifunctionele accommodaties. Mede dankzij de inspanningen van GroenLinks is er een structurele subsidie voor de bibliotheken. GroenLinks gaat zich inzetten om dit ook voor musea geregeld te krijgen.

GroenLinks wil:
• De structurele subsidies voor de bibliotheken handhaven.
• Structurele subsidies voor de musea in Tynaarlo instellen.
• Jaarlijks een vast bedrag reserveren voor het ondersteunen van incidentele cultuurmanifestaties.
• Dat gemeente de verbinding tussen zorg & welzijn en kunst & cultuur stimuleert en faciliteert.
• Gegarandeerde financiële voorzieningen voor cultuurcoaches.
• Multifunctionele accommodaties realiseren (bijv. op het PBH voorterrein)

Sport

Sport is een gezonde manier van ontmoeting en ontspanning. Sporten kan samen of alleen, met elkaar in verenigingsverband of individueel. Mensen gebruiken sport om hun grenzen te verleggen, maar sport kan ook een rondje fietsen, zwemmen, wandelen of hardlopen zijn. Kinderen en jongeren leren met sport belangrijke waarden, zoals fairplay, maken vrienden en leggen de basis voor een gezond gewicht. Voor volwassenen is sport net zo belangrijk. Sport brengt mensen op een positieve manier bij elkaar en moet daarom open en toegankelijk zijn voor iedereen, vrij van belemmering vanwege achtergrond, financiële middelen of beperkingen. Daarom blijft GroenLinks inzetten op het stimuleren van sport voor alle inwoners van Tynaarlo en creëren we daarvoor de mogelijkheden en ondersteunen we het behoud en de uitbreiding van faciliteiten.

GroenLinks wil:
• Sportverenigingen en voorzieningen faciliteren zodat het aanbod kwalitatief goed en divers is en blijft.
• De openbare ruimte op zo’n wijze inrichten dat er ruimte is voor sporten, spelen en ontmoeten.
• Het belang van sport en beweging integraal meenemen bij het ontwerpen van ruimtelijke plannen in de nieuwe omgevingsvisie.
• Sportaccommodaties en recreatieve sportvoorzieningen up-to-date houden.
• Een aanbod van bewegingslessen voor doelgroepen die niet zo snel in clubverband sporten faciliteren.

Opvang asielzoekers

GroenLinks zet zich in voor een samenleving in Tynaarlo waaraan iedereen volwaardig deel kan nemen. In het geval van mensen die gevlucht zijn gebeurt dat door te investeren in huisvesting opleiding en werk en daarmee in inburgering, integratie en participatie. GroenLinks staat voor een rechtvaardig en humaan asielbeleid. Gemeenten hebben per 2022 de regie over inburgering in plaats van dat de mensen zelf verantwoordelijk zijn voor de inburgering

GroenLinks wil:
• Maatwerk bij inburgering door aan te sluiten bij de wensen en capaciteiten van de persoon die inburgert.
• Doelen gesteld via het Persoonlijk Inburgering Plan waar nodig naar boven of beneden bijstellen.
• Voldoende sociale huurwoningen en jongerenhuisvesting voor statushouders.
• In samenwerking met lokale ondernemers zorgdragen voor voldoende werk ervaringsplaatsen.

Democratie en participatie

GroenLinks wil in de lokale democratie en participatie verdere stappen zetten. In de participatietrajecten voelen te veel mensen zich niet gehoord. Dat kan en moet beter. Dat houdt in dat GroenLinks zich inzet voor het versterken van de democratie en vertegenwoordiging. Voor GroenLinks begint de democratie en participatie bij de burgers die hun straat, hun buurt of hun gemeente beter willen maken. Daarbij is het belangrijk dat iedereen een stem heeft, niet alleen de gevestigde belangen.

GroenLinks wil:
• Dat de gemeente bij burgerinitiatieven duidelijk aangeeft wat wel en niet kan, openstaat voor nieuwe ideeën, de verwachtingen uitspreekt over de beschikbare tijd en middelen en terugkoppelt over wat gedaan wordt met de opgeworpen ideeën
• Dat de gemeente gaat werken met een heldere participatieleidraad. Het is fantastisch dat zoveel Tynaarloërs hun tijd en energie willen inzetten om samen hun leefomgeving te verbeteren. Zij hebben recht op een gemeente die met ze meedenkt en duidelijkheid geeft.
• De democratie in de wijk bevorderen door ‘burgercollectieven’ de ruimte te bieden om lokale voorzieningen zelf te mogen vormgeven met steun van de gemeente (‘Right to challenge’)